HET VERHAAL ACHTER HET BEELD

Het meisje met de hoofddoek

‘Het meisje met de hoofddoek’, is eigenlijk een stilstaand beeld uit een film over kamp Westerbork, gemaakt door de Joodse gevangene Rudolf Breslauer. Het beeld werd een icoon voor de holocaust.

Journalist Aad Wagenaar besluit een zoektocht te starten, hij ontdekt dat het meisje niet Joods is maar een zigeunermeisje, Anna Maria Steinbach, oftewel Settela. Ze behoort tot de Sinti (Roma)-familie en woonde op een woonwagenkamp bij Eindhoven. Settela werd samen met haar moeder en nog enkele broers en zusjes ruw afgevoerd naar het doorvoerkamp Westerbork. Haar dikke lange zwarte haar werd afgeschoren ivm hoofdluis, haar moeder maakte van lakens een hoofddoekje. Drie dagen later werden ze in wagon nr 16 geplaatst van een veewagen! Voordat de wagons vergrendeld werden wierp Settela nog een laatste blik naar buiten. Dat is het beeld wat wij kennen. Vermoedelijk zijn ze in de nacht van 31 juli 1944 vergast in Auschwits. Vader Steinbach overleed kort na de oorlog van verdriet. De fotograaf Breslauer is zelf vermoord in de gaskamer.

Het Napalm-meisje

Het naakte meisje dat op de foto schreeuwend weg loopt uit haar dorp dat in 1972 wordt gebombardeerd met napalm is de meest gepubliceerde foto van de Vietnam-oorlog. Oorlogsfotograaf Nick Ut won er de Pulitzer Prijs mee. Maar wie is dit meisje en wat is er van haar geworden?

Fotojournalist Perry Kretz van “Der Stern’, gaat op zoek naar haar. Eenmaal gevonden wil elke journalist een verhaal over Kim Phuc schrijven. Door het Vietnam-regime wordt ze gedwongen te vertellen dat het goed met haar gaat. Dit houdt ze niet vol en vlucht in 1992 met haar man Toan naar het Westen. Kim woont inmiddels samen met haar man in Canada. Ze heeft nog steeds gezondheidsproblemen. Ze heeft haar eigen stichting opgezet: Kim Foundation. Een organisatie die kinderen helpt, die slachtoffer geworden zijn van oorlogen. In 1997 wordt ze zelfs benoemd tot ambassadrice van Unesco. Met deze functie wil ze de boodschap verspreiden van het belang van herbezinning, begrip, dialoog en onderhandelingen ter voorkoming van oorlog als middel om conflicten op te lossen.

Afghan Girl

Het mysterieuze Afghaanse meisje, “Afghan Girl”met haar heldergroene, angstige ogen is teruggevonden, 17 jaar nadat fotograaf McCurry haar had gefotografeerd. Het werd de omslagfoto van National Georgraphic Magazine en stond symbool van het probleem van de vluchtelingenkampen wereldwijd. Sharbat Gula is haar naam, woont in een afgelegen gebied in Afgahanistan. Ze vluchtte als 13-jarige samen met haar oma naar het vluchtelingenkamp in Pakistan, waar Steve McCurry haar fotografeerde.

Inmiddels is ze getrouwd en heeft drie dochters. Met toestemming van haar echtgenoot mocht ze de sluier af voor een nieuwe foto. Ze was erg verrast, onwetend en opgelaten door alle aandacht die de foto teweeg had gebracht. Er werd zelfs een Fonds voor Afghaanse meisjes opgericht die zich inzet voor de opleiding van Afghaanse vrouwen.

Vrijheid van fotopublicatie.

Hiermee blijkt maar weer wat een inpact een beeld kan teweeg brengen. Een beeld met vaak een diepe achtergrond. Dankzij de foto’s staan we allen stil bij de waanzin van oorlog, ze zijn wereldwijd gepubliceerd en hebben achteraf een doel bereikt.

Toch laait vaak de discussie op tot hoe ver we schokkende beelden moeten tonen. Moet je b.v. op de voorpagina laten zien hoe iemand sterft? Of geef je juist hiermee een protest weer tegen bepaalde ellende in een land? Zelf ben ik van mening dat er ontzettend veel onrechtvaardigheden gebeuren die niet weggestopt hoeven te worden achter een blokjesbeeld. Iedereen moet kunnen zien wat voor gruwelijkheden er gebeuren en dat vrijheid of vrede niet altijd vanzelfsprekend is. Maar het is juist de kunst als fotograaf om juist zonder het gruwelijke beeld van stervende mensen toch een foto te maken die op je netvlies gegrift staat. Foto’s die een kracht uit stralen als een soort zinnebeeld voor zinloos leiden. De foto moet een waarschuwing zijn dat het hier nooit zo ver mag komen. Dan heb je als fotograaf je doel bereikt. Want zeg nou eerlijk, wat heb je nu alleen aan “stille tochten”?

Stories behind dit is een speciale site over de meest invloedrijke foto's aller tijden.

De meest gevaarlijke lunch ooit. Elf mannen eten hun lunch alsof ze ontspannen in een bouwkeet zitten, maar zij zitten juist op 256.000 meter hoogte boven Manhattan!

De foto is genomen op de 69e verdieping van het GE building. Maar niemand weet precies welke fotograaf deze iconische foto heeft genomen. Er waren die dag drie fotografen aanwezig: Charlec C. Ebbets, Thomas Kelley en William Leftwich.

De foto symboliseert  dat de stad niet bang was om om grote projecten op te zetten, het straalt Amerikaanse veerkracht en ambitie uit, een stad gebouwd op drukte!

Anita